Netia

Istnieje wiele możliwości, aby za pośrednictwem internetu poznać osobę partnerską lub przyjaciela/przyjaciółkę. Warto jednak uważać, aby nie paść ofiarą oszusta, który stosuje catfishing. Co to za zagrożenie i jak można je rozpoznać? Poznaj przydatne wskazówki.

Catfishing – co to jest?

Catfishing to oszustwo, które polega na podszywaniu się w sieci pod inną osobę. Oszust stara się nawiązać relację z wybranym użytkownikiem i wprowadzić swoją ofiarę w błąd poprzez kradzież tożsamości w internecie lub stworzenie fikcyjnego wizerunku. Robi to, aby uzyskać określone korzyści – np. wyłudzić pieniądze, przejąć poufne dane osobowe czy dokonać zemsty. Najczęściej z catfishingiem można spotkać się na portalach randkowych, w serwisach społecznościowych i za pośrednictwem komunikatorów internetowych.

Kto to catfisher? Kim może być taki oszust?

Catfisher nie zawsze jest groźnym cyberprzestępcą. Może też być nim samotna czy nieśmiała osoba, która prezentuje fałszywą tożsamość w celu nawiązania wirtualnej relacji i zbudowania bliskiej więzi emocjonalnej. Zwykle jednak catfisher oszukuje swoją ofiarę dla korzyści materialnych. W obu przypadkach catfisher ukrywa to, kim jest w rzeczywistości i posługuje się nieprawdziwymi informacjami na swój temat.

Jak rozpoznać catfishing?

Istnieje wiele oznak, że możesz mieć do czynienia z catfishingiem..

Zdjęcia skradzione z internetu lub wygenerowane przez sztuczną inteligencję

Aby podszywać się pod inne osoby, oszuści zwykle posługują się fałszywymi zdjęciami – np. pobranymi z innych profili w social media. Często wykorzystują fotografie atrakcyjnych ludzi, w tym aktorów, sportowców czy piosenkarzy. Aby wykryć taką próbę oszustwa, warto skorzystać z opcji wyszukiwania obrazem w Google. W tym celu:

1. Wejdź na stronę Google Grafika.
2. Kliknij ikonę Wyszukiwanie obrazem.
3. Prześlij plik lub wklej link do obrazu.
4. Sprawdź sugerowane przez wyszukiwarkę podobne zdjęcia, które już znajdują się w sieci.

Oszuści mogą również posługiwać się techniką deepfake, która polega na automatycznym tworzeniu nieprawdziwych zdjęć przez sztuczną inteligencję. W tym przypadku znacznie trudniej wykryć próbę manipulacji.

Idealizowanie własnej osoby

Catfisher zazwyczaj przedstawia siebie jako idealnego kandydata na partnera czy przyjaciela. Może wywierać wrażenie osoby atrakcyjnej fizycznie, inteligentnej, bogatej, wpływowej, a także mającej ciekawe hobby czy interesującą historię życia. Oszust często próbuje upodobnić się do swojej ofiary – przekonuje wtedy, że ma podobne jak ona zainteresowania i światopogląd. Czasami kopiuje z internetu gotowe wypowiedzi. Może też korzystać z automatycznych generatorów treści opartych na technologii AI.

Prośby o przekazanie pieniędzy lub poufnych danych

Celem catfishingu może być wyłudzenie poufnych danych, np. loginów i haseł do bankowości internetowej, numeru PESEL czy numeru karty kredytowej. Oszuści nieraz wykorzystują także phishing i proszą internetowego znajomego o przelew pieniędzy – przekonują, że potrzebują ich np. na pilną operację.

Mała aktywność w serwisach społecznościowych

Twoje podejrzenia powinien również wzbudzić profil w social media, który niedawno powstał. Czy mama co najwyżej kilkunastu obserwujących/znajomych albo nie znajdują się na nim praktycznie żadne informacje o właścicielu konta ani inne treści? Jeśli tak, najpewniej masz do czynienia z catfisherem.

Niespójne informacje i zachowania

Jeśli osoba poznana w internecie ma profile w różnych serwisach społecznościowych, warto porównać spójność danych i zdjęć. Rozbieżności można też wykryć w historii rozmów, ponieważ oszust często nie pamięta wielu fałszywych informacji na swój temat. Dobrym sposobem, aby rozpoznać catfishing, jest także skorzystanie z publicznych rejestrów, np. przedsiębiorców czy zawodów zaufania publicznego. Pozwala to łatwo sprawdzić, czy rozmówca jest tym, za kogo się podaje.

Niechęć do rozmowy online i spotkania na żywo

Jeśli podejrzewasz, że możesz mieć do czynienia z oszustem, zaproponuj mu wideorozmowę lub spotkanie. Jeśli ciągle będzie szukać wymówek, może to wskazywać, że ma coś do ukrycia. Catfisher nieraz też nalega, aby utrzymać relację z nim w tajemnicy przed znajomymi.

Uwaga! Jeśli taka osoba zgodzi się na spotkanie, zachowaj dużą ostrożność – wybierz publiczne, uczęszczane miejsce oraz środek dnia.

Podejrzanie szybkie działanie

Catfisher zazwyczaj próbuje jak najszybciej zdobyć zaufanie. Już od pierwszej rozmowy obsypuje komplementami, wyznaje uczucie czy planuje wspólną przyszłość.

Jak uniknąć negatywnych skutków catfishingu?

Jeśli nie chcesz zostać ofiarą catfishingu, bądź ostrożny lub ostrożna w relacjach z osobami, które poznajesz w sieci. Przed dokładnym zweryfikowaniem ich tożsamości i zbudowaniem relacji na żywo w żadnym wypadku nie przekazuj poufnych danych ani nie pożyczaj pieniędzy. Chroń swoją prywatność w sieci i nie dziel się ważnymi informacjami ze swojego życia ani osobistymi zdjęciami.

Nie zapomnij też zainstalować i na bieżąco aktualizować systemu antywirusowego – dzięki temu zapobiegniesz m.in. próbom szpiegowania przy użyciu złośliwego oprogramowania spyware. Skuteczną ochronę zarówno komputera, jak i urządzeń mobilnych zapewniają naszym klientom dwie usługi – Bezpieczny Internet i Bezpieczny Smartfon. Możesz otrzymać dostęp do oprogramowania, które chroni przed różnymi zagrożeniami w internecie – m.in. wirusami, SPAM-em, kradzieżą poufnych danych czy treściami nieodpowiednimi dla dzieci. Bezpieczny Internet uzyskał wyróżnienie w niezależnych testach fundacji AVLab dla Cyberbezpieczeństwa w zakresie ochrony bankowości online.

Catfishing i inne cyberzagrożenia mogą dotyczyć użytkowników biznesowych. Dowiedz się, co to jest doxing i jak chronić się przed cyberzagrożeniami zgodnie z ustawą o KSC.